Xuân
Diệu là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới, với hồn thơ tiêu biểu cho tiếng
nói thiết tha, tình yêu cuộc sống, con người và rạo rực khát khao giao cảm với
đời. Thơ Xuân Diệu tinh tế, gợi cảm, độc đáo trong chất liệu cũng như trong bút
pháp thi ca. Thi phẩm "Vội vàng" trích trong tập “Thơ thơ” là bài
thơ đầu tay của Xuân Diệu, cũng là bài thơ hay nhất trong sự nghiệp sáng
tác của ông. Bài thơ vừa như một nguồn cảm xúc trào dâng vừa là tuyên ngôn sống
của một nhà thơ khao khát yêu đời. 13 câu đầu là đoạn thơ hay nhất thể hiện
tình yêu thiết tha, niềm đắm say mãnh liệt của thi nhân với cuộc sống tươi đẹp
nơi trần thế:
“Tôi muốn tắt nắng đi
….
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân”
Với
"Vội vàng", nhà thơ đã xây lầu thơ giữa vẻ đẹp cuộc đời. Bài thơ hấp
dẫn người đọc không chỉ bởi sự kết hợp hài hòa, nhuần nhuyễn giữa mạch cảm xúc
dồi dào và mạch luận lý sâu sắc trong một giọng điệu sôi nổi, đắm say mà còn
mang đến sự trải nghiệm mới mẻ về sự cách tân nghệ thuật độc đáo của một hồn
thơ mới Xuân Diệu.
Mở
đầu bài thơ, tác giả bày tỏ thái độ oai nghiêm như muốn đoạt quyền tạo hóa:
Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi
Điệp
ngữ "tôi muốn" và thể thơ ngũ ngôn với tiết tấu nhanh, mạnh, dứt
khoát đã góp phần thể hiện khát khao thiết tha, mãnh liệt của thi sĩ. Đó là ước
muốn tắt nắng buộc gió để "màu đừng nhạt mất" để "hương đừng bay
đi". Nếu thời gian đi bằng nắng, bằng gió làm nhạt màu, làm phai hương thì
nhà thơ muốn níu giữ thời gian ngưng bước, để màu sắc và hương thơm còn mãi với
cuộc đời, để giữ mãi thời tươi xuân thì của tạo vật. Đó là ước muốn bất tử hóa
cái đẹp, giữ cho cái đẹp tỏa sắc lên hương vì đóa hoa hương sắc cuộc đời tươi
thắm, ngọt ngào mà mong manh, ngắn ngủi biết bao. Có thể nói đằng sau ước muốn
phi lí ấy là một tâm hồn yêu người với thái độ trân trọng, nâng niu và gìn giữ.
Là
một nhà thơ khát khao giao cảm với đời, sự mong muốn chiếm lĩnh vẻ đẹp thiên
nhiên của nhà thơ phải chăng xuất phát từ bức tranh thiên nhiên tươi đẹp nơi thiên
đường trần thế đang mơn mởn non tơ:
Của ong bướm này đây tuần
tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh
rì
Này đây lá của cành tơ phơ
phất
Của yến anh này đây khúc tình
si
Và này đây ánh sáng chớp hàng
mi
Như
ngàn lời mời gọi, điệp ngữ "này đây" được lặp đi lặp lại 5 lần từ đầu
đến cuối đoạn thơ trên, vừa diễn tả sự giàu có, phong phú bất tận của thiên
nhiên vừa thể hiện cảm giác hân hoan, vui sướng của tác giả. "Này
đây" là sự hiện hữu của hương sắc cuộc đời, của thiên nhiên trần thế,
không phải xa xôi mà gần gũi ngay trước mắt, không phải ở kiếp khác, không phải
ở tương lai hay quá khứ mà ngay trong lúc này.
Điệp
từ "của" lặp lại khiến câu thơ có vẻ hơi Tây và mới lạ. Sau từ
"của" mang tính chất kết nối ấy bức tranh thiên nhiên tươi đẹp nơi
thiên đường trần thế lần lượt hiện ra, vườn xuân cũng là vườn yêu, vườn tình,
vườn ái ân hạnh phúc. Thiên nhiên tạo vật say sưa, rộn ràng, mê mải trao gửi sắc
hương, xui khiến lòng người ngất ngây tận hưởng, để thi nhân tạo hóa thành tình
nhân.
Chính
cái nhìn trẻ, cặp mắt xanh non biết rờn luôn lấy con người làm chuẩn mực của
cái đẹp đã tạo nên vẻ đẹp riêng trong bức tranh xuân của thi sĩ. Tuần tháng mật
của yêu thương vội chốc trở thành mùa vui của bướm ong dập dìu, cành xuân đã
hóa thành cành tơ phơ phất đầy nhựa sống, tiếng hót say sưa của chim yến, chim
oanh trở thành điệu tình si say đắm lòng người và bình minh xuân diễm lệ mang
gương mặt của người đẹp kiều diễm với rèm mi ánh sáng.
Bằng
tâm hồn phong phú và trí tưởng tượng dồi dào, thi nhân đã tạo ra sự bất ngờ đầy
thú vị bởi sự liên tưởng bất ngờ hết sức độc đáo : "Mỗi
buổi sớm, thần vui hằng gõ cửa". Với Xuân Diệu mỗi ngày được sống, được
chiêm ngưỡng ánh dương, được tận hưởng sắc hương của vạn vật là một ngày hân
hoan vui sướng. Và trong niềm hân hoan vui sướng đó, ngòi bút của Xuân Diệu thật
sự rất xuất thần, ông đã sáng tạo nên câu thơ tuyệt bút:
"Tháng giêng ngon như một cặp môi gần"
Đây
là câu thơ mới mẻ nhất, hiện đại nhất, đã khái quát được sự hấp dẫn của mùa
xuân bằng sự so sánh vô cùng độc đáo. Có thể nói, trước Xuân Diệu, chưa có ai
"tỏ tình" với thiên nhiên như vậy. Nhà thơ cảm thụ thiên nhiên bằng
tình lứa đôi, bằng thể xác và tâm hồn. Sự hấp dẫn của thiên nhiên hiện ra trong
vẻ đẹp của người tình với "cặp môi gần" căng tràn tươi trẻ, mê đắm và
quyến rũ. Từ ngon được thốt lên đầy khát khao, nhục cảm bởi nhà thơ đã huy động
mọi giác quan: từ thị giác, tính giác, vị giác đến xúc giác để tận hưởng thiên
nhiên, tuổi trẻ và cuộc đời này. Phép so sánh như đã đưa cặp môi của người thiếu
nữ trở thành trung tâm của vũ trụ, con người trở thành chuẩn mực cho cái đẹp,
là thước đo vẻ đẹp của tạo hóa. "Tháng giêng" là một khái niệm thời
gian vốn vô hình, nhưng trong phép so sánh vừa táo bạo vừa mang sắc thái biểu cảm
ấy đã trở nên trẻ trung hữu hình qua vẻ đẹp cặp môi gần của người thiếu nữ đầy
sâu sắc.
Nhưng
ngay lúc chàng thi sĩ trẽ đang ngất ngây mê đắm vô cùng trong niềm tận hưởng mật
ngọt tình yêu nơi thiên đường trần thế, đang thỏa thuê với bữa tiệc lớn của trần
gian và reo lên "tôi sung sướng" thì cũng chính là lúc thi nhân ngừng
lặng với cảm giác "vội vàng một nửa".
"Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa"
Câu
thơ bị ngắt làm hai, niềm vui không trọn vẹn. Bởi Xuân Diệu nhận ra rằng điều
sung sướng ấy ngắn ngủi biết bao. Dự cảm mơ hồ về sự mong manh, ngắn ngủi của
kiếp người đã khiến cho thi nhân sống vội vàng tận hưởng.
"Tôi không chờ nắng hạ mới
hoài xuân."
Hai
câu thơ được xem như hai cái bản lề, khép mở tâm trạng vừa vồ vập đắm say vẻ đẹp
của cuộc sống tình yêu vừa là linh cảm bất an, băn khoăn âu sầu của nhà thơ vì
thời gian qua mau, tuổi trẻ một đi không trở lại. Quả thật, Xuân Diệu là nhà
thơ của những cảm quan tinh tế về thời gian.
Trong
các bài thơ của Xuân Diệu trước Cách mạng thì đây là những vần thơ Xuân Diệu nhất.
Bằng một hình thức nghệ thuật điêu luyện, sự kết hợp nhuần nhị giữa cảm xúc
mong manh và mạch luận lý, giọng điệu say mê, sôi nổi cùng với những sáng tạo độc
đáo về ngôn từ và hình ảnh thơ. Qua 13 câu đầu, Xuân Diệu đã đem đến một thông
điệp mang ý nghĩa nhân văn tích cực: Trong thế gian này đẹp nhất, quyến rũ nhất
chính là con người giữa tuổi trẻ và tình yêu; thiên đường chính là cuộc sống
tươi đẹp nơi trần thế. Vì vậy hãy sống thiết tha yêu, hãy đắm say tận hưởng và
tận hiến để mỗi ngày qua đi ta được sống trọn vẹn trong tình yêu và hạnh phúc.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét